Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), 2025 yılı ilk çeyreğine ilişkin kredi eğilimleri ile ikinci çeyrek beklentilerini ortaya koyan “Banka Kredileri Eğilim Anketi”ni yayımladı. Bankalar, 2025’in ilk çeyreğinde genel olarak işletmelere uygulanan kredi standartlarında gevşemeye gidildiğini belirtirken, büyük işletmelere ve yabancı para cinsinden kredilerde ise yeniden sıkılaşma yaşandığı dikkat çekti. Anket, aynı zamanda kredi talebinde genel bir artışın başladığını ve ikinci çeyrekte güçlenerek devam etmesinin beklendiğini ortaya koydu.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), 2025 yılının ilk çeyreğine ilişkin kredi eğilimlerini ve ikinci çeyreğe yönelik beklentileri içeren “Banka Kredileri Eğilim Anketi” sonuçlarını kamuoyuyla paylaştı.

Ankete göre, 2025’in ilk çeyreğinde bankalar genel olarak işletmelere kullandırdıkları kredilere yönelik standartlarda bir miktar gevşemeye gitti. Ancak detaylara bakıldığında büyük ölçekli işletmelere verilen kredilerde ve yabancı para cinsinden açılan kredilerde yeniden sıkılaşmaya gidildiği gözlemlendi. Diğer yandan, KOBİ ve yerel para cinsinden kredilerde ise gevşeme eğilimi öne çıktı. 2025’in ikinci çeyreğine yönelik beklentiler ise bu gevşemenin süreceği yönünde şekilleniyor.

Bireysel kredilerde dengeli bir seyir var

Konut ve taşıt kredilerinde uygulanan standartlar ilk çeyrekte zayıflayarak da olsa gevşemeye devam etti. Diğer bireysel kredi türlerinde ise bankalar tarafından gevşemenin başladığı gözlendi. Ancak ikinci çeyrekte bireysel kredilere yönelik farklılaşan bir tablo ortaya kondu: Bankalar, konut ve ihtiyaç kredilerinde standartlardaki gevşemenin süreceğini, taşıt kredilerinde ise yeniden sıkılaşmanın başlayabileceğini öngörüyor.

Kredi talebi artıyor

Anket sonuçları, kredi talebinde genel bir artış eğilimi yaşandığını ortaya koyuyor. 2025’in ilk çeyreğinde işletmelerin kredi taleplerinde tüm alt kırılımlarda artış görüldü. Bu eğilimin, yılın ikinci çeyreğinde daha da güçlenerek devam etmesi bekleniyor.

Bireysel kredilerde ise farklı bir dinamik oluştu. Konut kredi talebindeki önceki çeyrekteki azalma yerini yeniden artışa bırakırken, taşıt kredilerine olan talep azalmaya başladı. Öte yandan, ihtiyaç kredisi gibi diğer bireysel kredi türlerinde talep güçlü şekilde artmaya devam etti. İkinci çeyreğe yönelik beklentiler ise konut ve diğer bireysel kredi taleplerinde artışın süreceği, taşıt kredilerine olan talepteki düşüşün ise zayıflayarak devam edeceği yönünde şekillendi.

Fonlama koşulları iyileşiyor

Bankaların fon sağlama imkânları da anket kapsamında değerlendirildi. 2025’in ilk çeyreğinde, hem yurt içi hem de yurt dışı fonlama koşullarında gevşeme eğilimi sürdü. Bankalar, bu gevşemenin ikinci çeyrekte de devam etmesini bekliyor.

Merkez Bankası hakkında

Merkez bankası (rezerv bankası, para otoritesi), bir ülkenin ya da ülkeler grubunun para politikasından sorumlu kurumdur. Merkez bankasının temel amacı para biriminin ve para arzının istikrarının sürdürülmesidir. Fakat merkez bankalarının bunun dışında bankacılık sektörünün son kredi mercii olmak, faiz haddinin kontrolü gibi görevleri de vardır. Bunun yanında merkez bankasının, bankalar ve diğer finansal kurumları, tedbirsizlik ve dolandırıcılığa karşı denetlemek gibi yetkileri de olabilir.

Günümüzde birçok gelişmiş ülkenin, siyasi müdahaleleri engelleyen yasalarla çalışan, bağımsız merkez bankaları bulunmaktadır. Federal Reserve (FED), Avrupa Merkez Bankası, İngiltere Bankası, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Şili Merkez Bankası, Avustralya Rezerv Bankası, Hindistan Rezerv Bankası, Kanada Bankası, Kolombiya Cumhuriyeti Bankası, Norveç Merkez Bankası ve günümüz bağımsız merkez bankası örnekleridir. Bazı merkez bankalarının sahibi kamu iken, bazıları teoride, özel mülkiyettedir. Pratikte kamu mülkiyeti ve özel mülkiyet arasındaki fark çok küçüktür çünkü ikinci durumda bankanın elde ettiği kârın tamamına yakını hükûmete vergi olarak ödenmektedir.